Astma oskrzelowa to najczęstsza choroba przewlekła wieku dziecięcego. Jest bardzo niejednorodna, a jej pełna charakterystyka wymaga uwzględnienia wieku chorego. Astma bowiem inaczej przebiega u małych dzieci, które nie ukończyły jeszcze 5 lat, a inaczej u dzieci w wieku szkolnym bądź u młodzieży. Trudności w diagnostyce, dobór bezpiecznych leków i odmienny metabolizm u dzieci sprawiają, że leczenie astmy u tej grupy pacjentów jest sporym wyzwaniem. Według danych astma oskrzelowa niespełna 100 lat temu dotyczyła zaledwie 0,5% dzieci w wieku 5-9 lat. Od tamtego czasu niestety wiele się zmieniło, a badania ostatniego dziesięciolecia wykazały, że ta przewlekła choroba osiągnęła już rozmiar epidemii wśród tej grupy wiekowej [1].
Jakie są objawy astmy u dzieci?
Astma oskrzelowa u dzieci charakteryzuje się nawracającymi epizodami obturacji dróg oddechowych, a tym samym nasilonymi objawami. Zaostrzenie choroby jest następstwem odpowiedzi organizmu na czynniki zaostrzające, takie jak wysiłek fizyczny, ekspozycja na konkretne alergeny czy infekcja wirusowa.
Przebieg astmy u dzieci różni się od astmy dorosłych. Wynika to głównie z odmiennej budowy anatomicznej i niedojrzałości układu immunologicznego. Charakterystyczne objawy dla astmy oskrzelowej to:
- kaszel;
- świszczący oddech;
- duszności.
Powyższe symptomy są jednak mało swoiste, gdyż u niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym takie same objawy występują w trakcie zakażeń dolnych dróg oddechowych. Warto zaznaczyć, że w przebiegu astmy kaszel występuje w okresie poza infekcjami. Jest suchy, pojawia się najczęściej po intensywnym wysiłku, w nocy lub nad ranem [1].
Czynniki ryzyka astmy oskrzelowej u dzieci
Wśród czynników ryzyka, które mogą predysponować do rozwoju astmy oskrzelowej u dzieci, wyróżnia się:
- predyspozycje genetyczne, w tym atopia, nadreaktywność oskrzeli;
- płeć męska (u dzieci);
- rasa czarna;
- otyłość;
- alergeny występujące wewnątrz pomieszczeń, w tym roztocza kurzu domowego, alergeny zwierząt domowych, grzyby pleśniowe;
- alergeny ze środowiska zewnętrznego, w tym pyłki roślin — traw i drzew;
- dym tytoniowy — zarówno czynne, jak i bierne palenie;
- wirusowe zakażenia układu oddechowego w dzieciństwie;
- zanieczyszczenia powietrza;
- dieta [1,2].
Leczenie astmy oskrzelowej u dzieci
Mimo znacznego postępu medycyny, astma wciąż pozostaje chorobą nieuleczalną. Niemniej prawidłowo dobrana terapia pozwala na zminimalizowanie większości uciążliwych objawów. W przeciwieństwie do astmy dorosłych istnieje niewiele badań klinicznych dotyczących farmakoterapii astmy u dzieci, zwłaszcza do 5. roku życia. Konsekwencją tego zjawiska jest m.in. brak rejestracji niektórych leków, a tym samym ograniczenie puli dostępnych opcji terapeutycznych. Innym problemem leczenia astmy u najmłodszych jest ich odmienny metabolizm leków. Jego skutkiem są problemy w doborze skutecznej, a jednocześnie bezpiecznej dawki danego leku [1].
Astma oskrzelowa u dzieci — jakie leki się stosuje?
W leczeniu astmy u dzieci stosuje się dwie grupy leków — leki kontrolujące proces zapalny oraz leki rozszerzające oskrzela.
Leki kontrolujące proces zapalny dzieli się na następujące podgrupy:
- wziewne glikokortykosteroidy: beklometazon, budezonid, flutikazon, mometazon;
- długo działające β2-mimetyki (LABA): formoterol, salmeterol;
- teofilina o przedłużonym działaniu;
- doustne glikokortykosteroidy;
- kromony;
- przeciwciała anty-IgE: omalizumab.
Z kolei do leków rozszerzających oskrzela zalicza się:
- szybko działające β2-mimetyki (SABA): fenoterol i salbutamol;
- wziewne leki przeciwcholinergiczne: ipratropium, tiotropium [3].
Bibliografia:
W. Balińska-Miśkiewicz, Astma oskrzelowa u dzieci — odrębności diagnostyczno-terapeutyczne, Farm Pol, 2010,66(7):504-513.
J. Jaworska, et al., Leczenie astmy oskrzelowej u dzieci, Alergia Astma Immunologia 2010, 15(1):5-1.
K. F. Chung, Wenzel S.E., Brozek J.L. i wsp.: International ERS/ATS guidelines on definition, evaluation and treatment of severe asthma. Eur. Respir. J., 2014;43(2):43–73.
