Problem astmy dotyczy jednakowo dzieci i dorosłych. Jednak w przypadku pierwszej grupy astmatyków istnieje sporo różnic, które dotyczą choroby, sposobów jej diagnozowania czy samego procesu leczenia. Po czym rozpoznać astmę u niemowląt? Czy astma dziecięca jest częściej alergiczna, czy może ma charakter nieatopowy?
Astma u niemowlaka – rozpoznanie
Dominującym objawem w astmie wczesnodziecięcej jest świszczący oddech. To właśnie on stanowi główne kryterium w rozpoznaniu choroby i pozwala specjalistom wykluczyć inne problemy oddechowe. Dopiero w roku 2008 przygotowano zupełnie nowe zalecenia dotyczące diagnostyki choroby astmatycznej u dzieci – specjaliści zaprezentowali wówczas, na łamach raportu PRACTALL, kilka głównych fenotypów świszczącego oddechu u dziecka:
- postać przemijająca, która jest obecna do 3. roku życia i po tym wieku ustępuje
- forma nieatopowa, będące rezultatem infekcji wirusowej, która przemija w późniejszych latach życia
- typ napadowy – świszczący oddech ma wyjątkowo ciężki przebieg oraz jest skorelowany z infekcjami dróg oddechowych i atopią
- postać astmatyczna, która wiąże się z obecnością co najmniej jednego symptomu wskazującego na występowanie choroby astmatycznej np. występowanie astmy u rodziców, podwyższony poziom sIgE czy alergiczny nieżyt nosa
Przebieg astmy u niemowląt – istotne różnice względem dorosłych
Odmienna budowa anatomiczna dziecięcego układu oddechowego warunkuje zupełnie inny przebieg choroby. Niemowlęta są szczególnie narażone na zapadnięcie się lub zmiany obturacyjne w oskrzelach – drogi oddechowego znacznie łatwiej ulegają zaczopowaniu przez wydzielnie, która ulega nadmiernemu nagromadzeniu. Oprócz tego u dzieci z astmą częściej stwierdza się problemy o charakterze niedodmy i hipoksemii.
Istotną kwestią jest także ciągle rozwijający się układ odpornościowy. Dzieci z uwagi na brak w pełni skutecznej odpowiedzi immunologicznej są bardziej podatne na wtórne infekcje dróg oddechowych – zakażenia bakteryjne i wirusowe prowadzą natomiast do zaostrzenia zmian zapalnych, które nasilają astmę i pogarszają stan dziecka.
Rodzaje astmy u dzieci
Przywołany wcześniej raport PRACTALL wyróżnia cztery kliniczne postaci astmy:
- indukowaną infekcjami wirusowymi, która najczęściej dotyczy niemowląt między 2. a 3. rokiem życia i stanowi efekt zakażenia patogenami RSV
- powysiłkową, znacznie częstszą u dzieci starszych, będącą następstwem skurczu oskrzeli podyktowanego mniej lub bardziej intensywną aktywnością fizyczną
- atopową – u niemowląt jest to przeważnie uczulenie na alergeny pokarmowe (m.in. białka jaja kurzego i mleka), u starszych zazwyczaj są to alergeny wziewne (np. kurz, zarodki grzybów, pyłki roślin)
- o innej etiologii
Leczenie astmy u niemowląt
Farmakoterapia niemowląt z problemem astmy polega na podawaniu leków wziewnych. Najczęściej wykorzystywane są do tego nebulizatory bądź inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem pMDI, które należy wyposażyć w spejsery (komory inhalacyjne) lub maski twarzowe. Niemowlęta nie są zdolne do koordynacji wdechu z aplikacją leku, stąd też należy postawić na rozwiązania nie wymagające aktywnej współpracy. Jeżeli chodzi o same środki farmakologiczne, to przeważnie używa się glikokortykosteroidów umożliwiających kontrolowanie choroby. W przypadku braku pożądanych rezultatów poleca się wprowadzić leki dodatkowe w postaci β2-mimetyków LABA czy leków antyleuketrienowych. Oprócz tego u niemowląt można zastosować inne popularne leki tj. β2-mimetyki SABA, antycholinergiki czy metyloksantyny. We wszystkich preparatach leczniczych należy pamiętać, że dawkowanie u małego pacjenta jest zupełnie inne niż dla dzieci starszych i dorosłych.
Bibliografia:
- Balińska-Miśkiewicz W. „Astma oskrzelowa u dzieci – odrębności diagnostyczno-terapeutyczne.” Farmacja Polska 2010, 66(7): 504-513.
- Bacharier LB., et al. „Diagnosis and treatment of asthma in childhood: a PRACTALL consensus report.” Allergy 2008, 63(1): 5-34.
- Morgan WJ., et al. „Outcome of asthma and wheezing in the first 6 years of life: follow-up through adolescence.” American Journal of Respiratory and Critical Medicine 2005, 172: 1253-1258.
