Postawienie trafnej diagnozy u dziecka jest sporym wyzwaniem dla lekarzy. Zwłaszcza, gdy młody pacjent nie jest w stanie samodzielnie opisać doskwierających mu objawów. Astma jest chorobą, którą należy różnicować z szeregiem innych dolegliwości w obrębie układu oddechowego. W jaki sposób lekarze mogą zbadać dziecko pod kątem astmy? Czy istnieją skuteczne narzędzia diagnostyczne, które można wykorzystać u małych astmatyków?
Astma u dziecka – objawy
Symptomy astmy u dziecka niespecjalnie różnią się od tych, które występują u dorosłych pacjentów. Najpopularniejszy objaw to atak astmatyczny – duszności będące rezultatem ograniczenia prawidłowej drożności oskrzeli, co następuje wskutek obrzęku błony śluzowej i wzrostu napięcia mięśniówki gładkiej. Napadowi astmy towarzyszy nasilenie zmian zapalnych w drogach oddechowych oraz wzmożenie produkcji i wydzielania plwociny. Innymi objawami astmy są takie niedogodności jak:
- świszczący oddech,
- suchy i napadowy kaszel,
- ból w obrębie klatki piersiowej,
- problemy z regularnym i spokojnym oddychaniem,
- pogorszona wydolność, szybsze odczuwanie zmęczenia i częstsze uczucie duszności w trakcie wysiłku fizycznego.
Astma ma niezwykle często podłoże alergiczne i w związku z tym towarzyszą jej inne objawy, które są charakterystyczne dla uczulenia np. wodnisty katar (katar sienny), zapalenie spojówek, nadmierne łzawienie oczu.
Diagnostyka astmy u dziecka – jakie badania warto wykonać?
Podstawowym badaniem w celu rozpoznania astmy u dziecka jest spirometria. Badanie spirometryczne jest bezbolesne i nie wymaga od pacjenta żadnego specjalnego przygotowania. Ten prosty test pozwala na określenie aktualnej kondycji płuc m.in. efektywności ich pracy czy poziomu ich pojemności. W przypadku astmy należy ocenić dwa parametry – objętość wydechową (FEV) oraz szczytowy przepływ wydechowy (PEF).
Niezwykle często jako formę uzupełnienia badania spirometrycznego poleca się przeprowadzenie testu rozkurczowego. W tym celu dziecku podaje się leki rozszerzające oskrzela – beta2-mimetyki krótko działające – aby ocenić ich doraźne oddziaływanie na drogi oddechowe. Po zastosowaniu produktu leczniczego poleca się powtórzyć badanie spirometryczne i porównać wyniki z obu prób. Jeżeli lek spowodował duży wzrost wartości parametrów FEV i PEF to znak, że kiepska wydolność dziecka jest uwarunkowana astmą.
Inne i równie istotne badania, które można wykonać w ramach diagnostyki choroby astmatycznej u dziecka:
- RTG klatki piersiowej,
- analiza stężenia eozynofilów,
- badanie poziomu przeciwciał IgE.
Należy też pamiętać, że astma może, choć wcale nie musi, rozwijać się wskutek wrodzonej alergii. W przypadku astmy najczęściej przyczyną są alergeny wziewne jak np. roztocze kurzu domowego, pyłki roślinne, zwierzęca sierść czy zarodniki grzybów. Dlatego też dzieci należy poddać skórnym testom alergicznym, które pozwolą ocenić szansę, że astma jest rezultatem reakcji uczuleniowej na konkretny czynnik.
Objawy astmy nie zawsze świadczą o jej obecności!
Niestety, ale zmiany zapalne w obrębie układu oddechowego i towarzyszące mu niedogodności, jak np. pogorszona wydolność, uciążliwy kaszel czy nadmierna ilość wydzieliny, mogą być rezultatem zupełnie innych problemów. Powyższe symptomy mogą występować m.in. przy mukowiscydozie, infekcyjnym zapaleniu oskrzeli lub płuc, czy wrodzonych wadach układu oddechowego. Dlatego też przeprowadzenie gruntownych badań diagnostycznych pozwala różnicować astmę z innymi chorobami oraz rozpocząć niezbędne leczenie farmakologiczne.
Bibliografia:
- Balińska-Miśkiewicz W. „Astma oskrzelowa u dzieci – odrębności diagnostyczno-terapeutyczne.” Farmacja Polska 2010, 66(7): 504-513.
- Bręborowicz A. „Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u dzieci w świetle stanowiska ekspertów NHLBI/WHO 2002.” Nowa Pediatria 2002, 4: 243-246.
